အေမမ်ားေန႔ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္

အေမမ်ားေန႔ ဘယ္လိုျဖစ္လာတာလဲ? ျဖစ္ေပၚလာပံုကို ေျပာၾကတာခ်င္း မတူၾကဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ျပာသိုလျပည့္ေန႔ကို အေမမ်ားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ တခ်ဳိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အေမမ်ားေန႔အေၾကာင္းကို အင္တာနက္မွာ ရွာျပီး ဘာသာျပန္မွ်ေ၀လိုက္ပါတယ္။



သမိုင္းပညာရွင္မ်ားရဲ႕ခန္႔မွန္းခ်က္အရ မိခင္မ်ားေန႔ကို ေ႐ွးဂရိလူမ်ဳိးေတြ Rhea နတ္သမီးကို ပူေဇာ္ပသရာက စခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရာမေခတ္မွာလည္း မိခင္မ်ားေန႔ အထိမ္းအမွတ္ပဲြပံုစံ က်င္းပခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီပဲြက မယ္ေတာ္ Magna Mater နတ္ကို ပူေဇာ္ပသတာပဲျဖစ္တယ္။ ေရာမျမိဳ႔က Palatine Hill မွာ မယ္ေတာ္Magna Materအတြက္ အမွတ္တရေဆာက္ထားတဲ့ ေက်ာင္းေဆာင္ရွိတယ္။ ဒီလိုပူေဇာ္ပဲြကို ဘီစီ ၂၅ဝခုႏွစ္က စခဲ့ျပီး Festival of Hilaria လို႔ အမည္ေခၚတြင္ခဲ့တယ္။ မတ္ခ်္လမွာ က်င္းပျပီး ၁၅ရက္ေန႔ကေန ၁၈ရက္ေန႔အထိ ၃ရက္ၾကာ က်င္းပတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

ႏိုင္ငံတိုင္း မိခင္မ်ားေန႔ က်င္းပတာခ်င္း မတူၾကဘူး။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႔ႏိုင္ငံ ဥပမာ ဒိန္းမတ္၊ ဖင္လန္၊ အီတလီ၊ တူရကီ၊ ၾသစေတးလွ်နဲ႔ ဘယ္လ္ဂ်ီယံတို႔က ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းရဲ႕ေမလ ဒုတိယပတ္ တနဂၤေႏြေန႔မွာ မိခင္မ်ားေန႔ကို က်င္းပေလ့ရွိတယ္။



၁) အဂၤလန္ႏိုင္ငံ က်င္းပပံု

အဂၤလန္ႏိုင္ငံရဲ႕Mothering Sunday က်င္းပပံုက ယခုေခတ္ မိခင္မ်ားေန႔ က်င္းပပံုနဲ႔ပိုတူတယ္။ Mid-Lent Sunday လို႔လဲ ေခၚၾကတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ရဲ႕အာပတ္ေျဖပဲြ ေနာက္ဆံုးပတ္ တနဂၤေႏြေန႔မွာ က်င္းပၾကတယ္။ တခ်ဳိ႔ဆုိ႐ုိးေတြက ဒီပဲြဟာ ေရွးေရာမေတြ Cybele နတ္သမီးကို ပူေဇာ္တဲ့ပဲြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနျပီး မယ္ေတာ္မာရီကို အထိမ္းအမွတ္ျပဳတဲ့ပဲြလို႔ ဆိုပါတယ္။ တခ်ဳိ႔ကလည္း Mother Churchနဲ႔ နတ္သမီးေနရာကို အစားထိုးလိုက္ျပီး အဲဒီအခ်ိန္ေရာက္ရင္ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာ၀င္ေတြက သူတို႔ႏွစ္ျခင္းခံခဲ့တဲ့ ေနရာကို ျပန္လာျပီး သူတို႔ရဲ႕၀ိညာဥ္ကို မိခင္သဖြယ္ လမ္းျပေပးတဲ့ မယ္ေတာ္မာရီကို ပူေဇာ္ၾကတယ္လို႔ သိရတယ္။

တစ္ဖန္ ၁၇ ရာစုအဂၤလန္မွာ အျပင္ေရာက္ေနတဲ့ သားသမီးေတြက ႏွစ္တိုင္းႏွစ္တိုင္းရဲ႕ဒီလိုရာသီမွာ အိမ္ျပန္ၾကျပီး မိခင္နဲ႔ စုေဝးၾကတယ္။ လက္ေဆာင္ပစၥည္း ဒါမွမဟုတ္ mothering cake ေတြကို မိခင္အတြက္ လက္ေဆာင္ေပးၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕က ဒီလိုပဲြေတာ္မွာ ဂ်ံဳ၊ သၾကား၊ ႏြားႏို႔နဲ႔ အေမႊးနံ႔ေတြကို ေရာက်ဳိျပီး စားၾကတယ္။ မတူတဲ့ ေနရာေဒသမွာ အစားအစာေတြကလဲ ကဲြျပားၾကတယ္။ အဂၤလန္နဲ႔ စေကာတလန္ဖက္က carlings လို႔ေခၚတဲ့ စားစရာတစ္မ်ဳိးကို မိခင္မ်ားေန႔မွာ လုပ္စားၾကတဲ့အတြက္ မိခင္မ်ားေန႔ကို Carling Sunday လို႔လဲ ေခၚၾကတယ္။

၂) အေမရိကန္ က်င္းပပံု

အေမရိကန္ အမ်ဳိးသမီး Anna M. Jarvis (၁၈၆၄- ၁၉၄၈) ရဲ႕ေထာက္ခံေျပာဆိုမႈေၾကာင့္ မိခင္မ်ားေန႔ကို လူသားမိခင္ရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ေန႔အျဖင့္ သတ္မွတ္လိုက္ၾကတယ္။ တစ္သက္လံုး အိမ္ေထာင္မျပဳခဲ့တဲ့ Anna က သူ႔မိခင္ Anna Rees Jarvis နဲ႔ သက္ဆံုးတိုင္ေနခဲ့တယ္။ သူ႔မိခင္က ဖာသာတစ္ဦးရဲ႕သမီးျဖစ္ျပီး West Virginia ျပည္နယ္ Grafton ဆိုတဲ့ၿမိဳ႕ေလးရဲ႕ဘုရားေက်ာင္းတစ္ခုမွာ Sunday School အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ စာသင္ခဲ့တယ္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္စမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းေတြထဲ ပါ၀င္ခြင့္ရျပီး ႏိုင္ငံေရးေတြမွာ ဆႏၵမဲေပးခြင့္ေတြ ရလာၾကတယ္။ ဒီလိုအခြင့္အေရးရတဲ့ ေနရာမွာ ၾကီးျပင္းလာခဲ့တဲ့ Annaက ႏိုင္ငံေရးေတြမွာ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္ ေမလမွာ သူ႔မိခင္ဆံုးသြားတယ္။ မိခင္ဆံုးျပီး (၂)ႏွစ္မွာ Anna က သူ႔မိခင္စာသင္ခဲ့တဲ့ ဘုရားေက်ာင္းမွာ (၂)ႏွစ္ျပည့္ (ေမလ ဒုတိယပတ္ တနဂၤေႏြေန႔) အထိမ္းအမွတ္ေန႔အျဖစ္ က်င္းပခဲ့တယ္။ အထိမ္းအမွတ္ပဲြမွာ မိခင္ရဲ႕ခ်ဳိျမိန္မႈ၊ ႐ိုးသားမႈနဲ႔ ထာ၀ရတည္တံ့မႈကို မိခင္ၾကိဳက္တဲ့ အျဖဴေရာင္ Dianthus caryophyllusပန္းေတြနဲ႔ အစားထိုးခင္းက်င္းခဲ့တယ္။ အခုေခတ္မွာေတာ့ မိခင္မ်ားေန႔ကို အနီေရာင္ပန္း Dianthus caryophyllus အျဖင့္ ေျပာင္းလဲခဲ့ျပီး အျဖဴေရာင္ကိုေတာ့ ကြယ္လြန္သြားတဲ့မိခင္ေတြအတြက္ သံုးၾကတယ္။



၁၉၀၈ ခုႏွစ္မွာ ပံုစံတူအထိမ္းအမွတ္ေန႔ ထပ္က်င္းပခဲ့ျပန္တယ္။ အဲဒီေနာက္ Anna ဟာ မိတ္ေဆြ တခ်ဳိ႔နဲ႔ေပါင္းျပီး letter-writing campaign အဖဲြ႔ကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့တယ္။ ေခါင္းေဆာင္ အၾကီးအကဲ၊ ကုန္သည္၊ ပါတီ၀င္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈကိုယူျပီး အဲဒီအထိမ္းအမွတ္ေန႔ကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႔ မိခင္မ်ားေန႔အျဖင့္ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ အဖဲြ႔အစည္းရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခုက သူ႔မိခင္ကို လြမ္းဆြတ္ျခင္းကေန ရွိသမွ် အေမအားလံုးကိုေလးစားျပီး လူေတြအားလံုး ဒီလိုအခ်ိန္အခါမွာ မိခင္အေပၚထားတဲ့ ေလးစားမႈ၊ ခ်စ္ျခင္းေတြကို ထုတ္ေဖာ္ျပသဖို႔နဲ႔ မိသားစုအခ်င္းခ်င္း ေမတၱာေတြ ပိုမိုခိုင္ျမဲေစေအာင္ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခုက အမ်ဳိးအမီးမ်ားအတြက္ ေန႔တစ္ေန႔အျဖင့္ သတ္မွတ္ျပီး အထူးသျဖင့္ အိမ္ေထာင္တစ္ခုလံုးအတြက္ အနစ္နာခံ ေပးဆပ္ေနတဲ့ မိခင္ဆိုတဲ့ အမ်ဳိးသမီးကို အာ႐ံုထား၊ ဂ႐ုျပဳမိဖို႔အတြက္ျဖစ္တယ္။

Annaရဲ႔ ၾကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ၁၉၁၀ခုႏွစ္မွာ West Virginia ျပည္နယ္က မိခင္မ်ားေန႔ကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ ေၾကာ္ျငာလိုက္တယ္။ ၁၉၁၁ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ျပည္နယ္တိုင္းက မိခင္မ်ားေန႔ကို က်င္းပၾကတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာပဲ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးက ဥပမာ မက္ဆီကို၊ ကေနဒါ၊ တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္အေမရိကားနဲ႔ အာဖရိကတိုက္တို႔ကလဲ မိခင္မ်ားေန႔ကို စတင္က်င္းပခဲ့တယ္။ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္ ၁၂ လပိုင္း ၁၂ ရက္ေန႔မွာ The Mother's Day International Association ကို စတင္ဖဲြ႔စည္းျပီး မိခင္မ်ားေန႔ကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တယ္။

၁၉၁၃ ခုႏွစ္ Pennsylvania ျပည္နယ္ကလည္း မိခင္မ်ားေန႔ကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေန႔အျဖစ္ ေၾကာ္ညာခဲ့တယ္။ ၁၉၁၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၈ ရက္ေန႔ မွာ လြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တို႔ရဲ႔ အတည္ျပဳခ်က္နဲ႔ ေမလ ဒုတိယပတ္ တနဂၤေႏြေန႔ကို အေမရိကားရဲ႕မိခင္မ်ားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ Woodrow Wilson က အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးေပးခဲ့တယ္။

၃) ကမာၻ႔အရပ္ရပ္က မိခင္မ်ားေန႔ က်င္းပပံု

ကမာၻ႔အရပ္ရပ္က မိခင္မ်ားေန႔ က်င္းပခ်ိန္ျခင္း မတူၾကဘူး။ ေနာ္ေ၀းက ေဖေဖာ္၀ါရီလ ဒုတိယ တနဂၤေႏြ၊ အာဂ်င္တီးနားက ၁၀လပိုင္း ဒုတိယ တနဂၤေႏြ၊ လက္ဘႏြန္က ေႏြဦး၀င္စ ပထမေန႔ရက္၊ အာဖရိကက ေမလ ပထမတနဂၤေႏြေန႔မွာ က်င္းပၾကတယ္။

Yugoslavia ႏိုင္ငံ Serbian လူမ်ဳိးေတြ မိခင္မ်ားေန႔ကို Materice လို႔ေခၚၾကျပီး ခရစၥမတ္မေရာက္ခင္ ႏွစ္ပတ္အလိုမွာ က်င္းပၾကတယ္။ သူတို႔က်င္းပပံုက မိခင္မ်ားေန႔ မနက္ခင္းမွာ ကေလးေတြက မိခင္အိပ္ခန္းထဲ ခိုး၀င္ျပီး မိခင္ကို ၾကိဳးနဲ႔တုတ္ၾကတယ္။ မိခင္ႏိုးလာရင္ ကေလးေတြကို ေခါင္းအံုးေအာက္မွာ သိမ္းထားတဲ့ လက္ေဆာင္ပစၥည္းေတြေပးျပီး ၾကိဳးျဖည္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုရတယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။

အိႏိၵယလူမ်ဳိးေတြက ၁ဝလ လဆန္းပိုင္းမွာ Durga Puja လို႔ေခၚတဲ့ ၁၀ရက္ပဲြကို က်င္းပၾကတယ္။ ပဲြက သူတို႔ဘာသာမွာ အေရးအပါဆံုး နတ္သမီးတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ Durga Durga ကို ပူေဇာ္ပသၾကျခင္းျဖစ္တယ္။ အဲဒီနတ္သမီးက ခႏၶာကိုယ္ျမင့္မားျပီး လက္၁ဝေခ်ာင္းပါတယ္။ လက္တိုင္းမွာကိုင္ထားတဲ့ လက္နက္ကိရိယာေတြက မေကာင္းဆိုးဝါးေတြကို ေမာင္းထုတ္ဖ်က္ဆီးႏိုင္စြမ္း ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

စပိန္နဲ႔ ေပၚတူဂီေတြရဲ႔ က်င္းပပံုက ဘာသာေရးပဲြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတယ္။ ၁၂ လပိုင္း ၈ ရက္ေန႔ မယ္ေတာ္မာရီကို ပူေဇာ္တဲ့ေန႔နဲ႔အတူ သားသမီးေတြက မိခင္အေပၚထားတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ေမတၱာကို ထုတ္ေဖာ္ျပသတဲ့ေန႔ (မိခင္မ်ားေန႔)အျဖစ္ က်င္းပၾကတယ္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕မိခင္မ်ားေန႔က ေမလ ေနာက္ဆံုးပတ္ တနဂၤေႏြေန႔ျဖစ္ျပီး တစ္အိမ္သားလံုးရဲ႕ေမြးေန႔ပဲြအျဖစ္ က်င္းပၾကတယ္။ ညစာစားပဲြကို မိသားစုအားလံုး တူညီတက္ေရာက္ၾကျပီး စားပဲြျပီးရင္ မိခင္အတြက္လုပ္ထားတဲ့ ေမြးေန႔ကိတ္ကို စားၾကျပန္တယ္။

ဆီြဒင္ႏိုင္ငံလည္း ေမလ ေနာက္ဆံုးပတ္ တနဂၤေႏြေန႔မွာ မိခင္မ်ားေန႔ကို က်င္းပၾကျပီး ဆီြဒင္ၾကက္ေျခနီအသင္းက မိခင္အတြက္ ရည္စူူးထားတဲ့ ပလပ္စတစ္ပန္းေတြကို ရန္ပံုေငြအျဖင့္ ေရာင္းခ်ၾကတယ္။ ဂ်ပန္နဲ႔ ေျမာက္အေမရိကားတိုက္ ႏိုင္ငံမ်ားက အေမမ်ားေန႔ကို တစ္ေန႔ထဲ က်င္းပၾကတယ္။ ၄ႏွစ္တစ္ခါ ဒီလိုေန႔ရက္မွာ အသက္ ၆ႏွစ္မွ ၁၄ႏွစ္ အရြယ္ထိ “ကြ်န္ေတာ့္မိခင္” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ပန္းခ်ီျပပဲြကို ကမာၻ႔အႏွံ႔ လွည့္လည္က်င္းပၾကတယ္။

မိခင္မ်ားေန႔ကို ယေန႔တိုင္ ျပဳလုပ္က်င္းပခဲ့ၾကတယ္။ အရင္က မိခင္ေတြကို သတိရေအာင့္ေမ့တဲ့ေန႔အျဖင့္ က်င္းပခဲ့ရာကေန လူအဖဲြ႔အစည္းအတြက္ စေတးခံ၊ အနစ္နာခံ ေပးဆပ္ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးအမီးေတြအတြက္ပါ က်င္းပလာၾကတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အရာရာမွာ ရင္ေဘာင္တန္းလာႏိုင္သလို မိခင္တစ္ဦးကလည္း မိသားစုဆိုတဲ့ နယ္ပယ္ထဲမွာတင္မကပဲ အဖက္ဖက္မွာ အေရးပါေၾကာင္းကိုု ျပသျခင္းလဲျဖစ္တယ္။ Annaက ဥပမာေကာင္း တစ္ခုျဖစ္တယ္။ သူဟာ တစ္သက္လံုး အိမ္ေထာင္မျပဳခဲ့၊ မိခင္မလုပ္ဖူးခဲ့ဘဲ မိခင္၊ အိမ္ေထာင္ရွင္မ၊ ဇနီးမယားဆိုတဲ့ သရုပ္ကို မေဆာင္ခဲ့ဖူးသူျဖစ္ေပမဲ့ မိခင္ရဲ႕ၾကီးမားတဲ့ အႏႈိင္းမဲ့ေမတၱာတရားကို လူေတြသိေအာင္၊ နားလည္ေအာင္ ျပသႏိုင္ခဲ့တယ္။

Sources:
http://en.wikipedia.org/wiki/Mother's_Day
http://forum.yam.org.tw/mday99/dic.htm#003

ႏိုင္းႏိုင္းစေန (Tuesday, January 22, 2008)